Աշխատությունում արխիվային ու տպագիր վավերագրերի, հուշագրությունների, ժամանակի պարբերական մամուլից և հրապարակի վրա առկա տարաբնույթ ուսումնասիրություններից քաղած փաստական հարուստ նյութի հիման վրա վերլուծվում և գիտականորեն լուսաբանվում է Կարսի մարզի հեղափոխական կառույցների (անհատների, հայ ազգային կազմակերպությունների և կուսակցությունների կոմիտեների և մասնաճյուղերի)1878-1912 թթ. ծավալած գործունեությունը արևմտահայ ազատագրական պայքարին օժանդակելու ուղղությամբ: Այդ գործունեությունն իրենից ներկայացնում էր ինչպես զենքի ու զինամթերքի հայթայթումն ու դրանք զինատար խմբերի միջոցով Արևմտյան Հայաստան փոխադրելը, այնպես էլ մարտական խմբերի և արշավախմբերի կազմավորումն ու նրանց միջոցով երկրում սկսված շարժումներին նոր թափ հաղորդելը: Այս գործունեությունը հանդիպում էր ռուսական և թուրքական իշխանությունների սուր դիմադրությանը, որի պատճառով խիստ նվազում էր արևմտահայ ազատագրական պայքարին օժանդակելու ուղղությամբ ծավալած հսկայական աշխատանքի արդյունավետությունը: Մենագրությունը նախատեսված է ԲՈՒՀ-երի մասնագիտական ֆակուլտետներում դասավանդող պատմաբանների, ինչպես նաև XIX դարի վերջի և XX դարի սկզբի հայ ազգային ազատագրական պայքարի պատմությամբ հետաքրքրվող լայն շրջանների համար: